همانطور که می دانید جرائم انواع مختلفی دارند. یکی از انواع آن جرایم قابل گذشت می باشد. این نوع از جرایم دارای قوانین مربوط به خود هستند. اغلب این نوع از جرایم در مقابل جرایم غیرقابل گذشت دارای اهمیت کمتری هستند. البته نباید این توصور ایجاد شود که مجازات این نوع از جرائم سبک می باشد و ارتکاب به آن ها مشکلی ندارد. این نوع جرم هم دارای مجازات خاص ود است. در ادامه به بررسی این جرائم خواهیم پرداخت.
تعریف جرائم قابل گذشت
یکی از فاکتورهایی که در قانون با عنوان کاهش و سقوط مجازات شناخته می شود این است که شاکی خصوصی از حق خود بگذرد. البته بابد دقت داشته باشید که این مسئله فقط در برابر جرائم قابل گذشت کاربرد دارد و باعث سقوط مجازات می شود. به همین دلیل است که باید جرم قابل گذشت را شناسایی کرداه و بررسی آن بپردازیم.
با توجه به ماده 100 قانون مجازات های اسلامی جرایم قابل گذشت به جرم هایی اطلاق می شود که همه چیز منوط به شکایت و عدم گذشت شاکی بستگی دارد. یعنی فرایند آغاز، ادامه تعقیب، پیگیری و اجرای مجازات همه به شکایت شاکی وابسته است. در مقابل این امر جرایمی وجود دارد که به آن ها جرم های غیرقابل گذشت می گویند. این مورد شامل جرایمی می شود که شکایت کردن شاکی همچنین گذشت او در شروع، رسیدگی، تعقیب، اجرای حکم مجازات هیچ تاثیری ندارد. در این موقعیت مدعی العموم این امکان را دارد که علیه مجرم اعلام جرم کرده سپس به پیگیری و تعقیب کیفری آن پرداخته و مرتکب به جرم را مجازات نماید. این نوع از جرم نیازی به شکایت شاکی خصوصی ندارد.
بیشتر بخوانید
در حالت کلی همانطور که در ابتدای امر اشاره کردیم جرایم به دو دسته جرایم قابل گذشت و غیرقابل گذشت تقسیم می شوند. جرائم قابل گذشت تنها در صورتی قابل پیگیری است که بر اساس شکایت و درخواست شاکی انجام بگیرد. در هر مرحله ای از این نوع جرم شاکی می تواند رضایت دهد و از پیگیری ان صرف نظر نماید. نکته ای که باید به آن توجه کنیم این است دسته بندی مورد نظر در رابطه با جرایم تعزیری جاری می باشد. این موارد در رابطه با قصاص، حدود، دیه ها و قوانین و قواعد خاص خود انجام می گیرد.
چه جرایمی قابل گذشت هستند؟
نکته ای که در مورد جرایم وجود دارد این است که همه ی ان ها جنبه عمومی دارند. در مورد بعضی از جرم ها این جنبه قوی تر می باشد در مورد بعضی دیگر نسبت به جنبه ی خصوصی آن ها عملکرد ضعیف تری دارد. زمانی که جنبه عمومی جرم ضعیف تر باشد می گوییم جرائم قابل گذشت اتفاق افتاده است.
البته در ارتباط با جرائم در ارتباط با جنبه ی عمومی جرم اصل بر این می باشد که همه ی جرائم قابل گذشت هستند تا زمانی که در قانون با صراحت گفته شده باشد که جرم مورد نظر قابل گذشت نمی باشد. بر اساس ماده 103 قانون مجازات های اسلامی در صورتی که قابل گذشت بودن جرم مشخص نشده باشد در دسته جرایم غیرقابل گذشت قرار می گیرند. مگر اینکه جرم مورد نظر به عنوان حق الناس باشد و از نظر شرع قابل گذشت باشد.
فهرست جرایم قابل گذشت
زمانی که به قانون در ماده 104 قانون مجازات های اسلامی مراجعه کنید با یک فهرست از مواد قانونی روبرو خواهید شد. این لیست جرائم قابل گذشت را به شما معرفی می کند. در ادامه قصد داریم به بررسی این فهرست بپردازیم. اعدادی که در جلوی هر کدام از موارد آمده است به ماده ی قانونی اشاره می کند که جرم انگاری بر مبنای آن سنجیده شده است.
- ارتکاب به جعل و تزویر در نوشته ها و اسناد غیررسمی (536)
- از ضعف نفسی افراد سوء استفاده کند.(596)
- توهین ساده، این توهین ها می تواند به نماینده سیاسی کشورهای خارجی، نماینده رئیس کشورهای خارجی، کارمندان دولت در قلمرو خاک ایران انجام بگیرد. (۶۰۸ و ۶۰۹ و ۵۱۷) البته باید دقت داشته باشید که توهین های مشدد در دسته جرائم غیرقابل بخشش قرار می گیرند.
- سقط جنین زنان باردار بر اساس آزار و اذیت وی یا ضربه زدن (۶۲۲) بقیه ی مواردی که منجر به سقط جنین می شوند از جمله سقط جنین غیرقانونی توسط پزشک جرم غیرقابل بخشش می باشد.
- اجتناب کردن فرد از پس دادن طفلی که به او سپرده شده است.
- این فهرست بسیار طولانی می باشد و با مراجعه به سایت ها و مراکز قانونی می توانید از این موارد آگاهی پیدا کنید.
تفاوت گذشت شاکی خصوصی در جرایم قابل گذشت و جرایم غیرقابل گذشت
مهمترین موضوعی که در رابطه با جرائم قابل گذشت وجود دارد تاثیری است که گذشت شاکی خصوصی در این مسئله می گذارد. باید به این نکته توجه داشته باشیم گذشت شاکی خصوصی در رابطه با جرم های قابل گذشت می باشد. این موضوع به این مفهوم است که مقامات قضایی امکان پیگیری و تعقیب مجرم را نداشته باشند. در این موقعیت امکان رسیدگی به جرم وجود ندارد.
در صورتی که شاکی از مجرم شکایت کرده باشد و شخص گناهکار مشغول گذراندن دوران محکومیت خود باشد، اگر در این موارد شاکی گذشت کند اجرای مجازات متوقف می گردد. اما موضوع در مورد جرایم غیرقابل گذشت به نحو دیگری است، در صورتی که جرم بزه دیده باشد تاثیرگذشت شاکی پرونده فقط می تواند موجب تخفیف در مجازات فرد مرتکب جرم گردد دیگر تاثیری نخواهد داشت.
نکته ی دیگری که باید به ان اشاره کنیم این است که تعقیب کیفری در جرایم قابل گذشت زمانی آغاز می شود که شاکی اقدام به شکایت از مجرم نماید.
سخن پایانی
در این مطلب سعی کردیم که جرم قابل گذشت را به شکل اجمالی معرفی کنیم. همانطور که قبلا اشاره کردیم بعضی از جرم ها در زمره ی جرم های قابل گذشت قرار می گیرد. برای اینکه بتوانید در این زمینه اطلاعات دقیق تری داشته باشید می توانید به کارشناسان گروه هخامنش مراجعه کنید. با توجه به اهمیت این موضوع باید بدانید که مراجعه به افراد متخصص باعث می شود که بتوانید به دانش ضروری و کاربردی در این زمینه دسترسی داشته باشید.